Skąd pochodzi pizza? Krótka historia
Pizza to jeden z najbardziej rozpoznawalnych i uwielbianych dań na świecie. Ten cienki placek z sosem pomidorowym, aromatycznymi składnikami, serem i ziołami podbił serca i podniebienia ludzi na wszystkich kontynentach. Jednak zanim stała się globalnym fenomenem, pizza przeszła długą drogę, a jej korzenie sięgają znacznie dalej niż mogłoby się wydawać.
Początki pizzy w starożytności
Choć nowoczesna pizza kojarzy się głównie z Włochami, początki tego dania sięgają znacznie dalej w przeszłość, aż do starożytnej Grecji, Rzymu i Egiptu. Już wtedy ludzie przygotowywali płaskie, okrągłe placki z ciasta, które wypiekali i podawali z różnymi dodatkami. Pierwsze wzmianki o czymś przypominającym pizzę pochodzą już z końca X wieku.
Nazwa „pizza” wywodzi się z łacińskiego słowa „picea”, oznaczającego originally polewę, sos. Z czasem zaczęto tak określać same placki z dodatkami. W starożytności pizza była przede wszystkim posiłkiem ubogich, przygotowywanym z tego, co akurat było dostępne.
Pizza w Neapolu: narodziny nowoczesnej pizzy
Prawdziwy przełom w historii pizzy nastąpił jednak dopiero w XIX wieku w Neapolu. To właśnie tam pizza przybrała formę, którą znamy dzisiaj: cienkiego placka z sosem pomidorowym, serem i ziołami. Neapolitańczycy udoskonalili recepturę i technikę przygotowania pizzy, czyniąc z niej swój kulinarny symbol.
Neapolitańska pizza szybko zyskała sławę nie tylko we Włoszech, ale i poza granicami kraju. Prości mieszkańcy miasta zaczęli otwierać pizzerie, serwując pyszne, świeżo wypiekane placki. Wielu z nich wyemigrowało później do innych krajów, przyczyniając się do rozpowszechnienia pizzy na świecie.
Pizza Margherita: Symbol Włoch
Historia powstania pizzy Margherita
Jedną z najbardziej znanych i lubianych odmian pizzy jest pizza Margherita. Jej historia sięga 1889 roku, kiedy to słynny neapolitański pizzaiolo Raffaele Esposito stworzył pizzę dedykowaną królowej Włoch, Katarzynie II Sabaudzkiej.
Esposito przygotował pizzę, której składniki odzwierciedlały barwy flagi Włoch: czerwone pomidory, biała mozzarella i zielona bazylia. Królowa zachwyciła się smakiem i wyglądem pizzy, a Esposito nazwał ją „Margherita” na cześć władczyni. Od tego momentu pizza Margherita stała się jednym z kulinarnych symboli Włoch.
Wpływ Katarzyny II Sabaudzkiej na popularność pizzy
Zachwyt królowej Katarzyny II nad pizzą Margherita przyczynił się do ogromnego wzrostu popularności tego dania. Pizza przestała być postrzegana jedynie jako proste pożywienie dla ubogich, a zaczęto doceniać jej walory smakowe i estetyczne.
Margherita stała się ulubioną pizzą elit, a później podbiła serca ludzi na całym świecie. Dziś trudno wyobrazić sobie pizzerię, która nie miałaby w menu klasycznej Margherity. Ten prosty, a jednocześnie genialny przepis na trwałe zapisał się w historii pizzy i włoskiej kuchni.
Pizza na świecie: od Neapolu do UNESCO
Pizza jako certyfikowany wyrób tradycyjny
Pizza na stałe wpisała się w światowe dziedzictwo kulinarne, a jej znaczenie dla kultury zostało oficjalnie uznane. W 2010 roku pizza uznana została za certyfikowany wyrób tradycyjny.
Ten tytuł podkreśla wyjątkową rolę pizzy w historii i tradycji Włoch oraz konieczność ochrony oryginalnej receptury i techniki wytwarzania. Pizzerie starające się o certyfikat muszą ściśle przestrzegać tradycyjnych metod, używać lokalnych składników i pieców opalanych drewnem, aby zachować autentyczny smak i charakter neapolitańskiej pizzy.
Pizza na liście niematerialnego dziedzictwa UNESCO
Globalny fenomen pizzy sięgnął kolejnego poziomu w 2017 roku, kiedy „Sztuka neapolitańskich pizzaioli” została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa ludzkości UNESCO. To wyjątkowe wyróżnienie podkreśla znaczenie pizzy jako elementu kulturowego i społecznego.
UNESCO doceniło nie tylko sam produkt, ale także wiedzę, umiejętności i tradycje przekazywane z pokolenia na pokolenie przez neapolitańskich pizzaioli. Wpis na listę UNESCO to wyraz uznania dla pizzy jako symbolu Włoch i Neapolu oraz jej wpływu na światową kuchnię i kulturę.
Pizza w Polsce: od Zygmunta Starego do współczesności
Zygmunt Stary i Bona: wprowadzenie pizzy do Polski
Choć pizza jednoznacznie kojarzy się z Włochami, jej historia w Polsce jest również fascynująca i sięga XVI wieku. Według niektórych źródeł, do Polski pizzę sprowadził sam król Zygmunt Stary, który miał skosztować jej podczas wystawnego przyjęcia weselnego. Inna teoria mówi, że to żona Zygmunta, królowa Bona, znana z zamiłowania do włoskiej kuchni, przyczyniła się do rozpropagowania pizzy na polskim dworze królewskim.
Niezależnie od tego, która wersja jest prawdziwa, faktem jest, że pizza zaczęła pojawiać się w Polsce znacznie wcześniej niż mogłoby się wydawać. Przez długi czas pozostawała jednak daniem elitarnym, niedostępnym dla szerszego grona.
Współczesna pizza w Polsce: restauracje i trendy
Prawdziwy boom na pizzę w Polsce nastąpił w latach 90. XX wieku, kiedy to zaczęły powstawać pierwsze pizzerie oferujące włoskie dania. Dziś pizza jest jednym z najpopularniejszych dań w Polsce, a oferta lokali serwujących ją stale się poszerza.
Polacy pokochali pizzę i chętnie eksperymentują z dodatkami, tworząc autorskie kompozycje. Obok tradycyjnych smaków, takich jak Margherita czy Capriciosa, w polskich pizzeriach znaleźć można pizze z lokalnymi składnikami, wegetariańskie warianty czy wersje o obniżonej kaloryczności. Popularne są także lokale serwujące neapolitańską pizzę wypiekaną w tradycyjnym piecu opalanym drewnem.
Jednym z przykładów restauracji łączącej włoskie tradycje ze współczesnym podejściem jest Semolino w Hali Koszyki. To miejsce słynące z ręcznie wyrabianego makaronu oraz pizzy przygotowywanej według tradycyjnej receptury. Semolino pokazuje, że pizza na dobre zadomowiła się w polskiej gastronomii i sercach smakoszy.
Skąd pochodzi pizza? Choć jej nowoczesna forma sięga XIX-wiecznego Neapolu, historia tego dania jest znacznie dłuższa i bogatsza. Od starożytnych placków, przez królewski stół aż po tytuł niematerialnego dziedzictwa ludzkości UNESCO – pizza przeszła długą drogę, aby stać się jednym z najpopularniejszych i najbardziej lubianych dań na świecie. Dziś pizza łączy ludzi i kultury, a jej różnorodne warianty zachwycają smakoszy na każdej szerokości geograficznej. To naprawdę niezwykłe, jak prosty placek z ciasta i dodatków zyskał status kulinarnej ikony, bez której trudno wyobrazić sobie współczesną gastronomię.
